مصطفی قاسمیان- از روز گذشته، نمایی از فیلم «عنکبوت مقدس» وایرال شده که گفته می‌شود در انتهای فیلم (و نه به عنوان پوستر) مورد استفاده قرار گرفته و به امام رضا(ع) توهین کرده است. با وجودی که روشن است منظور این فیلم از «عنکبوت»، شخص سعید حنایی است که در همان زمان وقوع قتل‌ها، به عنوان قاتل عنکبوتی در رسانه‌ها مشهور شد اما این نما از فیلم، بی‌تردید نسبت به امام رضا(ع) توهین‌آمیز است. نمای مذکور را البته می‌توان به نوعی در راستای حرف اصلی فیلم دانست که در اظهارنظرهای علی عباسی کارگردان هم است؛ این که فیلمش نه درباره سعید حنایی، بلکه درباره جامعه‌ای است که به زعم او، قاتل‌پرور است.
به استناد تصاویر منتشرشده از اثر و مصاحبه‌های عوامل، فیلم عنکبوت مقدس و شماری دیگر از آثار سینمایی عمدتا اروپایی سال‌های اخیر که در واکنش به عملیات‌های تروریستی در اروپا ساخته شده‌اند، ریشه خشونت و ترور را در مذهب و بنیادگرایی مذهبی می‌دانند. این معنا پیش از این نیز در آثار دیگری دیده شده؛ مثل فیلم «احمد جوان» ساخته برادران داردن محصول ۲۰۱۹ بلژیک و فرانسه که اتفاقا در جشنواره فیلم کن رونمایی شد. در عین حال توهین مستقیم به مقدسات در سینمای حرفه‌ای اروپا و آمریکا، سابقه چندانی ندارد، چراکه این محصولات ممکن است برای پخش در کشورهای مسلمان دچار مشکل شوند و حتی منطق اقتصادی آنها زیر سوال برود؛ به همین دلیل این اتفاق، در نوع خود نسبتا عجیب و کم‌سابقه است.
جدیدترین فیلم ایرانیان مهاجر که در جشنواره فیلم کن یعنی معتبرترین جشنواره سینمایی جهان نمایش داده شده، به علت خشونت و صراحتی که از آن روایت شده، توجهات را جلب کرده است. موضوع فیلم، قتل های زنجیره ای زنان تن‌فروش خیابانی در اواخر دهه ۷۰ در مشهد است که یک بار دیگر هم دستمایه ساخت فیلم «عنکبوت» اثر ابراهیم ایرج زاد با بازی محسن تنابنده شده بود.
دو نکته فیلم «عنکبوت مقدس» جنجالی شده؛ یکی این که سازندگان ترجیح داده‌اند روایت‌های ثابت‌شده در دادگاه، درباره تجاوز سعید حنایی به بعضی از مقتول‌ها را نادیده بگیرند. دوم آنچه که می‌گویند به عنوان حمایت مردم مشهد از سعید حنایی در فیلم وجود دارد؛ نکته‌ای که البته نادرست نیست. در آن زمان بخش قابل توجهی از مردم شهر، با اقدامات حنایی همدلی نشان دادند و قاتل، قهرمان عده‌ای شده بود. (این موضوع را مشهدی‌ها به خاطر دارند.)
در تبلیغاتی که بعضی رسانه‌های فارسی‌زبان درباره «عنکبوت مقدس» کرده‌اند، آن را «روایت بدون سانسور» خوانده‌اند، در حالی که اگرچه فیلم تحت نظام سانسور وزارت فرهنگ و ارشاد ساخته نشده اما بی‌سانسور بودن آن هم محل سوال است. چراکه حذف بعضی نکات از جمله تجاوزهای اثبات‌شده قاتل نیز نوعی سانسور به شمار می‌آید، اگرچه شاید حکومتی نباشد. به نظر فیلم می‌خواهد حرفی بزند و در این مسیر، روایت‌های ناقض حرفش را سانسور کرده است!
«عنکبوت» داخلی به هر دلیلی، چندان دیده نشد اما تجربه نشان داده آثاری مانند این عنکبوت مقدس خارجی که به مسائل ایران می‌پردازد، به علل مختلف در میان بعضی اقشار، حسابی دیده خواهد شد. از طرف دیگر با روالی که نهادهای دولتی/حاکمیتی برای حذف و سانسور سینمای اندیشمند و جدی در پیش گرفته‌اند، می‌توان منتظر بود در پاسخ به نیاز بازار، در آن طرف دنیا درباره بعضی اتفاقات دیگر مثل هواپیمای اوکراینی، آبان۹۸ و… نیز فیلم‌هایی ساخته شود.
